Zygmunt Bauman Dwa szkice o moralnoĹci ponowoczesnej

Odnośniki

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

natomiast jako niebezpieczne zaburzenia żywiołowego ładu". Druga,
ładu racjonalnego. Prawdziwym horyzontem ery nowoczesnej okazało się społe-
technologiczna utopia głosi, że społeczne, polityczne a nawet moralne
czeństwo ryzyka" Ulricha Becka, w którym liczyć można co najwyżej na to, że
problemy społeczeństwa podatne są na technologiczne rozwiązania, że ruch
jakieś inicjatywy miejscowe, ale potencjalnie grozne w skali globalnej, podjęte
naprzód we wszystkich sferach życia gwarantowany jest wyłącznie przez
będą jutro dla załagodzenia strat naniesionych przez wczoraj podjęte, równie
zmiany technologiczne, i że obecne społeczeństwo znajduje się w ruchu
lokalne i w sposób oczywisty szkodliwe globalnie, inicjatywy.
przyspieszonym ku nowym jakościowym ulepszeniom, jakie przyniesie rozwój
Echo zawiedzionej nadziei kołacze się w często powtarzanej opinii, że
technologii". A oto konkluzja Baileya:
dolegliwością i przyczyną osobliwej niemocy, jaką zmożona jest nasza epoka
jest uwiąd wyobrazni, a nade wszystko zmierzch utopijnego myślenia.
Oto dwie nowe, przykuwające uwagę, i powiedziałbym, że wielce wpływowe
Poprawność tej diagnozy budzi wszakże wątpliwości: być może przyjmuje się tu
utopie, które wnoszą element optymizmu do debat publicznych. Powiedział-
bankructwo p e w n e g o t y p u utopii za
bym, więcej: że dominują one i kolonizują optymizm współczesny.
60
towarzystwie mówić nie wypada, ani grzechem pierworodnym, który zbiorowość
Utopie ponowoczesne są anarchistyczne; rzadko kiedy skłaniają się ku
ludzka zwana społeczeństwem stara się jak tylko można odpokutować i zmyć.
anarcho-syndykalizmowi. Obie malują obraz świata praw bez obowiązków,
Wręcz na odwrót: opiewa się dziś jej piękno i głosi jej chwałę, jako warunku
a głównie bez rządców i żandarmów, za wyjątkiem tych paru, bez których
prawdziwej, w pełni rozkwitłej wolności. Ponowo-czesność oznacza demontaż i
obejść się nie można, jeśli pragnie się spokojnego spaceru wzdłuż
deregulację wszystkich tych urzędów, na jakie w epoce nowoczesnej składano
sklepowego deptaku i nie chce się by torbę z zakupami wyrwano z ręki.
obowiązek prowadzenia lub popychania" istot ludzkich^pojedynczo lub
Obie każą ufać mądrości Nieobecnego Rozumu. Obie buntują się przeciw
zbiorowo, ku ich stanowi idealnemu: ku ładowi racjonalnemu i doskonałości,
świadomemu działaniu zbiorowemu, planom wspólnym, projektom
ku doskonałości racjonalnej i racjonalności doskonałej. Utopie ponowoczesne,
ogólnym, dzisiejszym wyrzeczeniom w imię przyszłych korzyści, zwłoce
ponowoczesne wyobrażenia o szczęściu przekonują nas, że należy
w zaspokajaniu pragnień - wszystkim tym zasadom głoszonym wczoraj w
przyklaskiwać rozbiórce, radować się rozwalaniem ścian, witać kruszenie i
założeniu, że przyszłość można kontrolować, nadawać jej kierunek, zmuszać
przemiał ideałów hymnami na cześć wolności niczym nareszcie nie
do tego, by przybierała kształt z góry pożądany, a więc w założeniu że bieg
krępowanej, raz na zawsze uwolnionej od mącącego przyjemność obowiązku
czasu nie jest po prostu sekwencją niepowiązanych i niezależnych od
służenia wyższym celom".
siebie epizodów, że to, co robi się dziś waży, jako że ma wpływ jakiś na to,
Nie jest wcale jasne, jak posuwać się mogą naprzód sprawy moralności,
co się stanie jutro; że, innymi słowy, czyny są brzemienne w skutki".
dobra i sprawiedliwości w świecie, który jak gdyby pogodził się z własną
Mądrość ponowoczesna uznaje jedno tylko planowanie, zwane
bezpodstawnością, przestał się nią kłopotać i nie cierpi już na bezsenność z
planowaniem rodziny" (nazwę dobrano, rzec można, w stylu Orwellowskiej
powodu niedowładu urzędów odpowiedzialnych za poskramianie chaosu. Nie
n o w o m o w y - n i e po to by i n f o r m o w a ć , a l e
należy się więc dziwić, że filozofowie etyczni tracą nerwy i że opuszcza ich
a b y m y l i ć ; istota planowania rodziny" na tym przecież polega, by
chęć brania się za barki z problemami świata jaki zamieszkują; że miast
do powstania rodziny nie dopuścić) - a więc planowanie zmierzające do
upierać się w sprawowaniu coraz mniej wdzięcznej a coraz bardziej
z a p o b i e g a n i a brze-mienności w skutki", do oczyszczania
awanturniczej funkcji stanowienia praw i ferowania sądów etycznych, wolą
czynów od następstw. Dzieje się tak, jak gdyby nowe aksjomaty polityki
spędzać czas na mnożeniu uczonych komentarzy do antycznych tekstów. Po
życiowej były dokładnym odwróceniem dawnych: jeśli dawniej zakładało
sporządzeniu inwetarza aktualnych frasunków intelektualnych zarówno na
się, że aktorzy pracują w imię przyszłości - dziś przyjmuje się, że
lewicy jak i na prawicy politycznego widma, znalazł Castoriadis przerażający
przyszłość jest siłą wobec aktorów niechętną lub złowrogą, jaka dławi
regres ideologiczny wśród literati".
wolność, paraliżuje wolę i pęta ręce na długo, zanim nadejdzie.
Czynności prawodawcze i definicyjne są z reguły jawną lub pośrednią
%7ływiołowość świata malowanego przez ponowoczesne utopie czyni
krytyką istniejącego stanu rzeczy. Obecna niechęć do zajmowania się nimi
absurdalną wszelką troskę o przyszłość, z wyjątkiem troski o to, by móc
rozonuje ściśle, i wcale nie przypadkowo, z obumieraniem myśli krytycznej;
przestać troszczyć się o przyszłość - no i o to oczywiście, by móc działać w
z powszechnie dziś odczuwaną niemocą wyobrazni, niezdolnej już do
sposób odpowiednio beztroski i niefrasobliwy.
wykoncypowania świata odmiennego od tego jaki istnieje a jednak
Chaos i przygodność, które myśl i praktyka nowoczesne usiłowały przez
podobnie jak on zdolnego do życia; a i z równie powszechnym brakiem
dwa z górą stulecia wytrzebić lub (gdyby wytrzebić się nie dało) przepędzić z
optyministycznej zuchwałości lub zuchwałego optymizmu potrzebnych, by
pola widzenia, nie tylko powróciły z wygnania lub kryjówki, ale (po raz
zarekomendować ów świat odmienny ludziom zanurzonym w świecie, który
pierwszy chyba w dziejach tak jawnie, i dla tak wielu ludzi naraz) pojawiają
jest. Okres bieżący można zatem opisać najlepiej jako ogólny odwrót ku
się na placach publicznych gołe, pozbawione szat, makijażu i ozdób - i po
konformizmowi" - powiada Castoriadis. Powiada to ze smutkiem i
raz pierwszy nie wstydzą się swej nagości i nie szukają, jakby ją ukryć. Bez-
gniewiem - nawet on jednak, gdy proponuje zastrzyk środków pobudza-
podstawność bytu nie jest dziś hańbiącą tajemnicą, o jakiej w porządnym
jących dla zahamowania dalszego uwiądu wątlejącej, lecz nie wyczerpanej
62
63
ksizm w jego wielorakich wcieleniach, nie wyszły z owych krwawych stuleci
wszak jeszcze do końca wizji świata zbiorowej i indywidualnej autonomii,
kończy zdaniem nie tak znowu różniącym się od popularnych diagnoz, niezbrukane, wolne od oskarżeń o zbrodnie przeciw ludzkości". [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

angamoss.xlx.pl