Jasienica Paweł 11. Polska anarchia

Odnośniki

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

prowadzenia polityki aideologicznej, elastycznej, po prostu niezależnej. Zygmunt
III, mówi Wacław Sobieski, "nie mógł w żaden sposób zrzec się swych pretensji do
tronu szwedzkiego, gdyż przez to by aprobował utratę Szwecji dla katolicyzmu".
Henryk IV głośno opowiadał się za "spokojnością powszechną republiki
chrześcijańskiej", a po cichu pozwalał Szwedom werbować we Francji żołnierzy i
oficerów do walki z Polską. Utraciliśmy swobodę manewrowania. Jan III nie
posiadał jej już prawie wcale". Teczka z "fragmentami" zawiera cały rozdział
liczący 18 stron, zatytułowany "Wojny Koreckie". Rozdział ten składa się z
fragmentów jakiejś publikacji czasopiśmienniczej na temat klasztoru Kamedułów na
Bielanach pod Krakowem i z maszynopisu. I w wycinkach czasopiśmiennych, i w
maszynopisie widoczne są poprawki poczynione ręką autora. Są to na ogół drobne
poprawki stylistyczne, czasem mają na celu stonowanie zbyt drastycznej
wypowiedzi, np. po zdaniu "Ta zwyczajna. Fizyczna" - skreślił zdanie: "Służąca
do skutecznego wzięcia za mordę". Fragmenty tekstu maszynopisu, znacznie
przeredagowane, wprowadził Jasienica do pierwszego rozdziału "Kollizja
litewska". "Wojny Koreckie" zamieszczamy w "Aneksie", gdyż rozdział ten stanowi
pewną całość i związany jest z tematem "polskiej anarchii". Oprócz tego
rozdziału istnieją luzne karty maszynopisu, które - jak już pisałam - są
fragmentami jakiejś wcześniejszej wersji. Strony 1_#3 (są dwie strony 3, jedną
nie dokończoną skreślił autor) - to pierwsze strony rozdziału "Kollizja
litewska", tu oznaczonego cyfrą rzymską: I. Maszynopis ten, bardzo poprawiony,
różni się wyraznie od wersji ostatecznej. Na stronie pierwszej widnieje już
tytuł całości "Polska anarchia" i data wpisana ołówkiem: 26 II 1963. Strona 49
zawiera cztery wersy pisane na maszynie i osiem napisanych ręką autora. Ten
fragment przeredagowany znajdujemy na 49 stronie brudnopisu w rozdziale "Wielcy
i mali". Strona 51 to również fragment tego rozdziału. Oprócz zwykłych poprawek
w tekście, widzimy na marginesie krótkie notatki, nb. zrealizowanej już w
pózniej pisanym brudnopisie. Strony 50_#55 to pierwsze strony projektowanego
rozdziału "Na samym szczycie". Fragmenty tych stron wprowadził Jasienica do
rozdziału "Wielcy i mali". Zrezygnował z tekstu zawierającego polemikę na temat
Kazimierza Wielkiego i Jagiellonów. Oprócz opisanych kart teczka zawiera 6 kart
rękopisów. Na czterech kartach jednostronnie zapisanych znajdują się notki
biograficzne następujących osób: Andrzeja Firleja, Francusa de Franco,
Chrystiana Franckena, Gąsiorka, mieszczanina ze Lwowa, Melchiora Giedrojcia,
Leonarda Goreckiego, Kaspra Goskiego, Paleona Gołyńskiego, Feliksa Durewicza,
Michała Działyńskiego i Bonawentury Dzierżanowskiego; notka na temat
działalności politycznej jezuitów w Polsce; cytaty z dwu rozpraw: "Votum
katolika jednego o Jezuitach" (II 453), "Jezuitom i innym duchownym respons"
(III 84). Materiał zebrany na tych czterech stronach wykorzystał Jasienica w
rozdziale "W stronę Ciemnogrodu". Karta 5 stanowi "projekt" karty tytułowej,
zapisał na niej autor dużymi literami, długopisem: Paweł Jasienica "Polska
anarchia", a po prawej stronie u dołu, ołówkiem: "1 egzemplarz". Na karcie
szóstej możemy przeczytać zapiski ołówkowe: 58 - mistyka władzy; 72875 - św.
Stan.; - spisek Zborowskiego 1540; 101 - Pius II poselstwo. Liczby odpowiadają
numeracji stron czystopisu. Za podstawę obecnego wydania przyjęliśmy - jak to
było powiedziane - pierwszy egzemplarz czystopisu z naniesionymi poprawkami z
drugiego niekompletnego egzemplarza. Do minimum ograniczyliśmy ingerencję w
tekst starannie przygotowany przez autora, zostawiając m.in. wg jego intencji
pisownię wielkich i małych liter. Oprócz drobnych emendacji i oczywistych błędów
literowych, dostawienia paru przecinków (np. autor stosuje bardzo konsekwentnie
interpunkcję składniową) dokonałam jednej jedynej poprawki. Zmieniłam imię
Aozińskiemu (wspomnianemu w tekście) z Walerego na Władysława. Walery to
wcześniej zmarły autor powieści o tematyce galicyjskiej - Władysław, brat jego,
to właśnie historyk, publicysta, autor popularnych szkiców
historyczno_obyczajowych, m.in. "%7łycie polskie w dawnych wiekach". Uzupełniając
drobne opuszczenia i poprawiając niewiele znaczące zmiany w cytatach z "Potopu",
zauważyłam pewne "niedopatrzenie" ze strony autora. Wg Jasienicy książę Bogusław
Radziwiłł najpierw "odkrył karty" przed Kmicicem, porównując Rzeczpospolitą do
"postawu czerwonego sukna" szarpanego ze wszystkich stron, a potem dopiero
tłumaczył mu, dlaczego Radziwiłły tak postępują. U Sienkiewicza jest akurat
odwrotnie! "Niedopatrzenie" niewielkie, a dokonanie poprawki wymagałoby
przestylizowania całego zdania, dlatego też zdecydowałam się pozostawić
kolejność wypowiedzi bez zmian. Książka, która trafi do rąk czytelników po
przeszło ćwierćwieczu, nie straciła nic na aktualności. Mam wrażenie, że tak jak
wówczas artykuł o polskiej anarchii otworzył dyskusję, tak i dziś tomik esejów
pt. "Polska anarchia" stanie się wyzwaniem do nowej - wzbogaconej o
doświadczenia ostatnich trudnych lat - polemiki. [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

angamoss.xlx.pl