057. Maciej Popko Huryci (1992)

Odnośniki

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

codziennym i ich wpływ na kulturę hetycką można prześledzić w ograniczonym zakresie, a
wnioski, jakie się przy tym wyciąga, są częściowo subiektywne, niemniej jednak warto je
przedstawić. Oddziaływanie huryckie jest widoczne przede wszystkim w sferze wierzeń religijnych.
Elementy religii huryckiej w Syrii i Azji Mniejszej omówimy w innym rozdziale tej książki, a tutaj
ograniczymy się do spostrzeżeń dotyczących skutków obecności huryckiej w Anatolii. Hetyci,
zgodnie z ogólną zasadą przyjętą przez pierwszych królów, byli otwarci na obce wpływy,
szczególnie te z Syrii i Mezopotamii. Religia małoazjatycka, zwłaszcza w epoce imperium, jest w
isto-
cie tworem złożonym, wielowarstwowym. W miarę publikacji i opracowywania tekstów udział
poszczególnych składników etnicznych w jej powstawaniu i rozwoju staje się coraz lepiej
widoczny. Oddziaływanie huryckie dostrzega się nawet w odniesieniu do samej koncepcji bóstwa.
Stosunkowo prymitywne pojęcia wczesnohetyckie ulegają z czasem sublimacji, istota boska staje
się coraz bardziej wszechmocna, a towarzyszące jej mity będące owocem spekulacji teologów
wzbogacają się o nowe wątki. Warto zaznaczyć, że rola Hurytów polegała tu głównie na
przekazywaniu i rozwijaniu idei zapożyczonych z Mezopotamii. Znacznie obszerniejszą i bardziej
złożoną treść wnieśli kapłani i wieszczkowie huryccy do miejscowych obrzędów kultowych.
Wspominaliśmy już o tym, że XIII-wieczne teksty owych obrzędów są mieszaniną różnych
składników; udział hurycki, chociaż niełatwy do określenia, jest przedmiotem intensywnych badań i
jawi się nam coraz wyrazniej. Mamy tu na myśli rozmaite wtręty natury językowej w opisie
obrzędu, a także należące do niego czynności kultowe, z czym z kolei łączy się zastosowanie
specyficznych utensyliów, odmienności w sposobach składania ofiar itd.
Część skrybów była związana z tradycją hurycką w Syrii; zapewne to jej można przypisać
wprowadzenie do pisma hetyckie-go pewnych, drobnych zresztą, innowacji. Przede wszystkim
jednak przenosili oni do Azji Mniejszej spuściznę syryjską i mezopo-tamską w dziedzinie literatury
i nauki w ówczesnym rozumieniu tego słowa. Niedawno odkryte teksty świadczą o tym, że już u
schyłku XV wieku powstawały przekłady z huryckiego na he-tycki, przy czym tłumaczono
rozmaite dzieła, przeważnie wywodzące się z syryjskiego środowiska kulturalnego. Jeśli chodzi o
piśmiennictwo mezopotamskie, przykładem może być znany epos o Gilgameszu; jego fragmenty
zachowały się w Hattusa zarówno w języku oryginału, czyli w akadyjskim, jak też w hu-ryckim i
hetyckim. Wspomniano już o roli, jaką odegrali huryccy wieszczkowie, kapłani i skrybowie w
przekazywaniu osiągnięć naukowych, czyli w dziedzinie magii i wróżbiarstwa. Warto dodać, że w
okresie imperium Hetyci mieli też bezpośrednie kontakty z Babilonią; stamtąd przybywali do
Hattusa sławni wróżbici i lekarze, a zachowane dokumenty ukazują ich niekiedy powikłane losy.
Obecność owych lekarzy oznacza, że pewne elementy kultury mezopotamskiej mogły przenikać do
Anatolii bez udziału huryckiego. Trudno dzisiaj rozstrzygnąć, w jakiej mierze liczne teksty w
językach sumeryjskim i akadyjskim należące do
nich obrzędy są bardziej skomplikowane i znacznie kosztowniejsze.
Inaczej niż w Mezopotamii, gdzie obrzędy magiczne są anonimowe, w Azji Mniejszej starano się
przestrzegać zasady, aby na początku tekstu i w zakończeniu było podane imię autora i nazwa
miasta, z którego pochodził. Dzięki temu wiemy dzisiaj, skąd przybywali owi fachowcy, tak chętnie
widziani na dworze królów hetyckich. Większość z nich wywodziła się z Kizzuwatny, nieraz z
Kummanni, stolicy tego kraju. Słynęło ono nie tylko jako ośrodek kultu, lecz również dzięki swym
wyroczniom; z obu tych względów było popularnym celem pielgrzymek, w których uczestniczyli
także królowie. Warto dodać, że z Kizzuwatny napływali oprócz Hurytów także specjaliści
luwijskiego pochodzenia. Pozostawione po nich opisy obrzędów zawierają elementy zarówno
huryckie, jak i luwijskie. Podobne rytuały przynosili do stolicy Luwici z kraju Arzawa w
południowo-zachodniej Azji Mniejszej; świadczy to o przenikaniu wierzeń huryckich z Kizzuwatny
ku zachodowi, do tamtejszego środowiska luwijskiego. Huryccy fachowcy przybywali także z Syrii.
Z kraju Mukisz wywodziła się sławna Allaiturahi, autorka serii obrzędów przeciw nieczystości.
Pewien rytuał podyktował Gizija z Alalah. Zachował się również tekst obrzędu dokonanego przez
Ehalteszuba z Halab. O wróżbitach z syryjskiego kraju Nuhaszsze i spisanych przez nich
przepowiedniach, odnalezionych w stolicy hetyckiej, już wspominaliśmy; wzięciem cieszyli się też
wieszczkowie z sąsiedniego kraju Asztata. W pewnych przypadkach miejsce pochodzenia autora [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

angamoss.xlx.pl