Mazowieckie Studia Humanistyczne r1998 t4 n2 s49 67

Odnośniki

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

uzgodniona65.
Aącznie Rumunia straciła w ciągu dwóch miesięcy 100 tys. km2 z 6,5 min
mieszkańców, tj. ponad 1/3 swojego terytorium i 1/3 ludności.
W kraju nastąpił głęboki kryzys polityczny, wymagający dokonania zasa-
dniczych zmian w polityce wewnętrznej i zagranicznej. W istniejącej sytuacji
kierunek ich był oczywisty. Po próbie zamachu stanu - co prawda nieudanej -
podjętej przez %7łelazną Gwardię 3 września oraz masowych demonstracjach prze-
ciw postanowieniom Arbitrażu Wiedeńskiego, rząd Gigurtu złożył rezygnację.
Misję utworzenia nowego Karol II powierzył popieranemu przez Berlin gen.
łonowi Antonescu, przekazując mu zarazem wiele uprawnień wyjątkowych.
Jednak 6 września sam został zmuszony do abdykacji na rzecz swojego syna
Michała I.
14 września zatwierdzono skład nowego rządu i nową strukturę polityczną
państwa. W gabinecie najsilniejszą pozycję uzyskała %7łelazna Gwardia, a jej przy-
wódca Horia Sima objął funkcję wicepremiera. Premierem, a zarazem wodzem"
(conducator) państwa został gen. Antonescu. Rumunię ogłoszono Państwem
63
A. Simion, Dictatul de la Viena, Cluj 1972; G. Juhasz, The Second Vienna Award, Danu-
bian Historical Studies", vol. 1, 1987, s. 23 38; H. Batowski, Rok 1940 (..), s. 217 i nn.;
N. Dascalu, Italia �i Dictatul de la Viena din 30 august 1940, Revista istorica", nr 9 10,
1990, nr 3 4, 1991.
64
A. Bullock, Hitler Studium tyranii, Warszawa 1969, s. 482^84. Noty rządu ZSRR z 19 i 29
sierpnia 1940 r., obarczające Rumunię odpowiedzialnością za incydenty na nowej granicy
rumuńsko-sowieckiej mogą wskazywać, że Stalin poszukiwał pretekstu do akcji w Rumu-
nii zob. Dokumienty wnieszniej politiki (..), s. 541 i nn.
65
H. Batowski, Rok 1940 (..), s. 218 i 219; E. Znamierowska-Rakk, Sprawa Tracji Zacho-
dniej w polityce bułgarskiej 1919-1947, Warszawa 1992, s. 159 164 (tam o wpływie ZSRR
na rozwiązanie kwestii północnej Dobrudży); Memorandum on Southern Dobrudja (Qua-
drilatere). Presented to the Peace Conference at Paris, Bucharest 1946.
Rumunia wobec zbliżającego się konfliktu światowego 1938-1941 67
Narodowo-%7łelaznogwardyj skim", a ruch %7łelaznej Gwardii oraz Niemiecką Grupę
Etniczną uznano za jedyne organizacje mogące prowadzić legalnie działalność
polityczną.
System ten trwał 130 dni i tylko w odniesieniu do tego okresu możemy
mówić o istnieniu w Rumunii systemu quasi-faszystowskiego. Pózniej po rozbi-
ciu próbującej przejąć pełnię władzy %7łelaznej Gwardii przez armię (21-23 stycz-
nia 1941 r.) - za zgodą Hitlera, stawiającego na Antonescu i chcącego mieć po-
rządek w swoim zapleczu naftowym66 - powrócono do modelu dyktatury, nieco
zmodyfikowanego w stosunku do tego z 1938 r. Z tym, że teraz dyktatorem był
wódz", a panujący król tylko figurantem.
W okresie tym polityka rumuńska straciła resztki niezależności, a sama
Rumunia stała się państwem satelickim Niemiec. 29 września wypowiedziała ona
swoje uczestnictwo w Entencie Bałkańskiej. W pazdzierniku 1940 r. do Rumu-
nii przybyła niemiecka misja wojskowa oraz pierwsze oddziały wojsk niemiec-
kich (około 20 tys. pod koniec roku), lokowane głównie wokół Bukaresztu i w
dolinie Prahov� dla ochrony pól naftowych.
23 listopada Antonescu w trakcie wizyty w Berlinie podpisał akces Rumu-
nii do Paktu Trzech, zaś w trakcie następnej, 4 grudnia, układ o rumuńsko-nie-
mieckiej współpracy gospodarczej, zawierający elementy większego podporząd-
kowania ekonomicznego Rumunii, niż układ z 23 marca 1939 r. i Pakt Naftowy
z 27 maja 1940 r.67
Rumunia zaczęła też zacieśniać swoje stosunki z państwami podporządko-
wanymi III Rzeszy, a szczególnie z Chorwacją i Słowacją, tworząc z nimi na-
miastkę Małej Ententy wewnątrz Osi"68.
W odpowiedzi na tę politykę Wielka Brytania 10 lutego 1941 r. zerwała sto-
sunki z Rumunią, a w pięć dni pózniej objęła ją blokadą ekonomiczną. W trak-
cie spotkania z Hitlerem w Monachium w dniach 11-12 czerwca 1941 r. Anto-
nescu zadeklarował udział swojego kraju w wojnie z ZSRR, co stało się faktem
10 dni pózniej. W grudniu tego roku Rumunia znalazła się też w stanie wojny
z Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi69.
Taki był efekt polityki państwa, które w warunkach lat 1939-1940 mogło
wybierać tylko między beznadziejnym oporem i okupacją a zupełną wasaliza-
cją. Rumunia wybrała to drugie rozwiązanie, choć i tak nie uniknęła poważnych
strat terytorialnych.
66
Gh. Zaharia, M. Fatu, Romania 1940, Anale de istorie" 1979; A. Simion, Regimulpolitic
din Romania in perioada septembrie 1940 januarie 1941, Cluj Napoca 1976.
67
Chronological History of Romania, s. 342, 343; E. Campus, op.cit., s. 197.
68
F. Anghel, O alternatives de colaborare in interiorul Axei. Spre o noua Mica Intelegere
1941-1944, Revista istorica" 1996, nr 3-4, s. 233-246.
69
Chronological History of Romania, s. 344 i nn. [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

angamoss.xlx.pl